කෘත්‍රිම හදවත
හෘදයාබාධයකින් පෙළුණු ඕස්ට්‍රේලියානු වැසියකු මුළුමනින්ම කෘත්‍රිම හදවතක් සහිතව රෝහලෙන් පිටව යෑමේ පුවත මේ වනවිට කාගේත් අවධානය දිනා ගෙන අවසන්ය. කෘත්‍රිම හදවතක් බද්ධ කිරීමෙන් පසු රෝහලෙන් පිටවී ගිය ලොව ප්‍රථම පුද්ගලයා බවට ද මෙම ඕස්ට්‍රේලියානුවා පත්ව සිටී.
ඕස්ට්‍රේලියානු වෛද්‍ය පර්යේෂකයන් සහ වෛද්‍යවරුන් පිරිසක් මේ බව මාධ්‍ය හරහා ලොවට අනාවරණය කළේ පසුගිය 20 වැනිදාය. එම පුද්ගලයාට මෙසේ කෘත්‍රිම හදවතක් සවි කෙරුණේ, හදවත් සැත්කම සඳහා දායක හදවතක් ලැබෙනතුරුය. සාමාන්‍යයෙන් දායක හදවතක් ලැබෙන තුරු, හදවත් රෝගීහු බොහෝ දෙනෙක් රෝහල්වල යන්ත්‍රවලට සම්බන්ධ වී දින ගණනක්, මාස ගණනක් සිටිති. එහෙත්, කෘත්‍රිම හදවතක් බද්ධ කළ මෙම තැනැත්තා, දින 100 ක් වෛද්‍ය අධීක්ෂණය යටතේ රෝහල්ගතව සිට, රෝහලෙන් පිටවී ගොස්, මේ වනවිට සාමාන්‍ය ජීවිතයක් ගත කරයි. ඒ අනුව, මෙය ‘ඒකාන්තයෙන් ම වෛද්‍ය විද්‍යාවේ ජයග්‍රහණයක්’ යැයි ඕස්ට්‍රේලියානු වෛද්‍ය පර්යේෂකයන් සහ වෛද්‍යවරු පෙන්වා දෙති.
බයිවැකෝර් යනුවෙන් හැඳින්වෙන මේ කෘත්‍රිම හදවත නිර්මාණය කිරීමට මුල් වී සිටින්නේ, ඕස්ට්‍රේලියාවේ, ක්වීන්ස්ලන්ත ප්‍රාන්තයේ උපන් වෛද්‍යවරයකු වන විශේෂඥ ශල්‍ය වෛද්‍ය ඩැනියල් ටිම්ස් ය. ටයිටේනියම්වලින් නිර්මාණය කළ මෙම කෘත්‍රිම හදවත මිනිස් හදවතක් වෙනුවට බද්ධ කළ හැකිවන සේ නිර්මාණය කළ එකකි. එයට රෝටරි රුධිර පොම්පයක් ඇතුළත්ය. චුම්බක බලයෙන් ක්‍රියාකරන යාන්ත්‍රික තාක්‍ෂණයක් ඊට උපයෝගි කරගන ඇති අතර එය බද්ධ කළ විට සාමාන්‍ය හෘදයක් මෙන් රුධිර සංසරණය සිදුවන සිදුවෙයි. මෙවැනි හදවතක් මීට පෙර නිර්මාණය වී නැත. බයිවැකෝර් බැටරි බලයෙන් ක්‍රියාත්මක වෙයි.
මෙම කෘත්‍රිම හදවත තවමත් වෛද්‍ය පරීක්ෂණ මට්ටමේ පවතින්නකි. එහෙත්, ද්විතුන්දික කපාට අකර්මන්‍ය වීමේ හෘදයාබාධයෙන් පෙළෙන රෝගීන් සඳහා නිර්මාණය කර ඇති එකකි. එසේ වුවද මෙය සාමාන්‍යයෙන් හෘද අකරණය වැනි හෘද රෝගවලට වගේ ම, ප්‍රධාන වශයෙන් දියවැඩියාව වැනි පරිහානික රෝග හේතුවෙන් දුර්වල වන හදවතෙහි රුධිර සංසරණය නිසි පරිදි කර ගෙන යෑම සඳහා උපයෝගී කර ගත හැකි උපාංගයකි.
ලෝකය පුරා වසරකට මිලියන 23කට වැඩි පිරිසක් හෘදයාබාධවලින් පෙළෙති. එහෙත් ඔවුන්ගෙන් එක් අවුරුද්දකට දායක හෘදය ලබාගන්නට හැකි වී ඇත්තේ 6,000 කට පමණකැයි ඕස්ට්‍රේලියානු රජය පවසයි. මෙම බැයිවැකෝර් හෘද උපාංගය නිෂ්පාදනය කිරීම සහ වෙළඳපොළට ගෙන යෑම සඳහා ඕස්ට්‍රේලියානු රජය ඕස්ට්‍රේලියා ඩොලර් මිලියන 50 ක ආධාරයක් ද ලබා දී ඇත. මෙම උපාංගය, දායක හදවතක් ලැබෙන තුරු රෝගියාගේ ජීවිතය පවත්වාගෙන යෑමට උදව් කිරීමේ පරිදි නිර්මාණය කර ඇති නමුත්, මේ නිෂ්පාදන සමාගමේ අපේක්ෂාව වන්නේ දායක හදවතක් නොමැතිව වුවද පසුව මෙය භාවිතයෙන් ජීවත්විය හැකි ආකාරයකට වැඩිදියුණු කිරීමය. බයිවැකෝර් කෘත්‍රිම හදවත අවුරුදු 12 ක දරුවකුගේ සිරුරට පවා හොඳින් ගැළපෙන තරම් කුඩා වන අතර එහි බර ග්‍රෑම් 650 කි. වෛද්‍යවරු පවසන්නේ රෝගීන්ට එය ඔවුන් තුළ දැනෙන්නේ නැති බවය. රෝගියාගේ පපුවේ වයරයක් හරහා කෘතිම හදවතට සම්බන්ධ වන බාහිරින් පිහිටන, නැවත ආරෝපණය කළ හැකි බැටරියකින් සමන්විතය.
මෙම උපාංගය ප්‍රථම වරට ඕස්ට්‍රේලියාවේ ලබාගත් පුද්ගලයා වූයේ දකුණු වෙල්ස් ප්‍රාන්තයේ සිටි 40 හැවිරිදි පුද්ගලයකු වන අතර, ඔහු දැඩි හෘදයාබාධයකින් පෙළුණු නිසා මෙය ලබා ගැනීමට ස්වෙච්ඡාවෙන් ඉදිරිපත් වී ඇත. ඔහු මෙවැනි කෘත්‍රිම හදවතක් බද්ධ කරනු ලැබූ ලෝකයේ හය වැනි තැනැත්තාය. කෘත්‍රිම හෘදයක් සවි කළ මුල් අවස්ථා පහම සිදු වූයේ ඇමරිකාවේ දීය; ඒ පසුගිය වසරේය. ඔවුන් සියලු දෙනාම හදවත් බද්ධයකට මිනිස් හදවතක් ලැබීමට පෙර දිවියෙන් සමුගත් බව පැවැසෙයි. මීට පෙර, කෘත්‍රිම හෘදයක් සවි කිරීමෙන් පසු හදවත් රෝගියකු ජීවත් වූ වැඩිම කාලය දින 27 කි.
මෙම ඓතිහාසික සැත්කමට ලක් වූ ඕස්ට්‍රේලියානු ජාතිකයාට, කෘත්‍රිම හදවත බද්ධ කෙරුණේ පසුගිය නොවැම්බර් 22 වැනිදා, ඕස්ට්‍රේලියාවේ සිඩ්නි නගරයේ සැන්ට් වින්සන්ට් රෝහලේ දීය. එම සැත්කම සිදු කළේ, උරස්-කන්තුක ශල්‍ය වෛද්‍ය විශේෂඥ වෛද්‍ය පෝල් ජැන්ස්ගේ මූලිකත්වයෙනි. ඒ සඳහා පැය 6 ක කාලයක් ගත විය. සැත්කම සාර්ථක විය. වෛද්‍යවරුන්ගේ නිරීක්ෂණය මත දින 104 ක් රෝහල් ගත ව සිට, එම තැනැත්තා රෝහලෙන් පිටවී ගියේ පසුගිය පෙබරවාරි මාසයේදීය. මේ වනවිට ඔහුට දායක හදවතක් ලැබී ඇතැයි ද පැවැසෙයි.
‘අපි හැම දෙනාම ඉතාමත් සතුටු වෙනවා, මෙවැනි ඉතිහාසගත ශල්‍ය වෛද්‍ය කාර්යයක කොටස්කරුවන් වීමට ලැබීම ගැන. මේ සඳහා අපි වසර ගණනාවක් තිස්සේ සුදානම් වුණා. මෙවැන්නකට අත ගැසූ ප්‍රථම ඕස්ට්‍රෙලියානු වෛද්‍ය කණ්ඩායම ලෙස අපි අතිශයින් ම සතුටු වෙනවා.’ යැයි උරස්-කන්තුක ශල්‍ය වෛද්‍ය පෝල් ජැන්ස් පවසා ඇත්තේ ආඩම්බරයෙනි. මේ ඓතිහාසික කටයුත්තට දායක වුණු වෛද්‍ය නිරීක්ෂණ කණ්ඩා‍යමේ ප්‍රධානියා වූ සැන්ට් වින්සන්ට් රෝහලේ කන්තුක හෘද වෛද්‍ය විද්‍යාඥ මහාචාර්ය ක්‍රිස් හේවුඩ් පවසන්නේ, බයිවැකෝර් කෘත්‍රිම හදවත ජාත්‍යන්තර හෘද රෝග ප්‍රතිකාර ක්‍රමය සම්පූර්ණ වෙනස් කිරීමට හේතුවක් වනු නියත බවය.
ලෝකයේ ප්‍රථම වරට මුළුමනින්ම කෘත්‍රිම හදවතක් මිනිස් ශරීරයකට බද්ධ කරනු ලැබුවේ 1982 දී ඇමරිකාවේ යූටා ජනපද විශ්ව විද්‍යාලයට අනුබද්ධ වෛද්‍ය විද්‍යාල රෝහලේ දී ය. ඊට සහභාගි වූ රෝගියා වූයේ බාර්නි ක්ලාක් නම් 61 හැවිරිදි දන්ත වෛද්‍යවරයෙකි. ඔහුට සවි කළේ ජාවික්-7 නම් පූර්ණ කෘත්‍රිම හදවතය. එම කෘත්‍රිම හදවත වෛද්‍ය රොබට් ජාවික් විසින් නිර්මාණය කරනු ලැබූවකි. එම සැත්කම සිදු කරනු ලැබුවේ 1982 දෙසැම්බර් 2 වැනිදාය. එය ප්ලාස්ටික් සහ ටයිටේනියම් භාවිත කර තැනු එකකි. ඒ හෘදය පාලනය කළේ පිටතින් ඈඳුණු උපකරණවලිනි. ඔහුට රෝහලෙන් නිවසට යාමට නොහැකි විය. ඔහු ජීවත් වුවේ දින 112 ක් පමණි. ඉන් වසර 43 කට පසුව, මිනිසකුට හෘද සැත්කමකින් පසු මුළුමනින් ම කෘත්‍රිම හදවතක් සවි කර සාර්ථකව නිවෙස බලා යෑමට හැකි වූයේ මේ වතාවේ දීය.
බයිවැකෝර් කෘත්‍රිම හදවත නිර්මාණය කළේ නව නිපැයුම්කරුවකු ද වන වෛද්‍ය ඩැනියල් ටිම්ස්ගේ පියා හෘදයාබාධයකින් මියගිය අයෙකි. පියාට නිසි වේලාවට දායක හදවතක් ලැබී නැත. කෘත්‍රිම හදවත නිර්මාණය කිරීමට වෛද්‍ය ටිම්ස්ට කල්පනා වී ඇත්තේ එම අවාසනාවන්ත සිදුවීම නිසාය. පෙර කී පරිදි, බයිවැකෝර් කෘත්‍රිම හදවත, චුම්බක භාවිතයෙන් පාලනය කෙරෙන විශේෂ රොටර යාන්ත්‍රණයක් මගින් සිරුර පුරා රුධිර සංසරණය කරන නමුත්, එහි කොටස් අතර ඝර්ෂණයක් ඇති නොකරන බැවින් කොටස් ගෙවී යෑමක් සිදු නොවෙයි. ටිම්ස්ගේ මේ නිර්මාණය ලොව පුරා ලක්ෂ සංඛ්‍යාත හෘද රෝගීන්ට අස්වැසිල්ලක් ගෙන දෙනු නොඅනුමානය. වෛද්‍යවරුන් සූදානම්ව සිටියත් දායකත්ව මිනිස් හෘදයක් ලැබෙනතුරු ජීවත් වීමට නොහැකි වන රෝගීන් ගේ ගණන අති විශාලය. ඔවුන්ට මේ නව කෘත්‍රිම හදවත නිසා ලැබෙන්නේ ජීවිත දානයකි. ඉදිරියේ දී තවදුරටත් පර්යේෂණය කර ජීවිතය පුරාම මේ කෘත්‍රිම හෘදයෙන් ජීවත්වීමට හැකි ආකාරයේ නිමවුමක් කිරීම වෛද්‍ය ටිම්ස්ගේ අභිලාෂයයි.
ද ගාඩියන් ඇසුරිනි
